Dzień: [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] [25] [26] [27] [28] [29] [30] [31] [32]
Kaszgar czy Kathmandu? Które piękniejsze? | "Miasto budzi się..." | Wrrrr.. ale wpadka! | Jak ja lubię te klimaty! | Skarby w ciemnym zaułku | Jeszcze kilka świątyń | Zerkamy do królewskiego pałacu... | O kolumnie Pratapa Mall | Troszkę seksu nie zaszkodzi | Nepalczycy składają dary | Na gwarnej ulicy Makhan Tole | Nepalskie święto | Porwani do sklepu | Miłe spotkanie | W Świątyni Małp
Droga na plac Durbar prowadzi ulicą Paknajol. Co chwilę przystajemy przed pełnym ozdób domem, zaglądamy do bram, wchodzimy na podwórka. Ileż tu ładnych drewnianych detali! Gdyby nie chłód poranka i inny język pomyślałbym, że znajduję się na ulicach niesamowitego Kaszgaru. Nad rzeźbionymi odrzwiami często znajduje się półokrągłe panneau będące prawdziwym dziełem sztuki pełnym bogów, półbogów i ornamentów roślinnych. Węgary okien są również rozbudowane, skomplikowane wzory pokrywają kolumienki, drewniane płaskorzeźby harmonijnie wnikają w ceglany mur. Okna – często pozbawione szyb – przesłonięte są drewnianymi ażurami, górne części ościeżnic są zaokrąglone, a na spandrelach – wolnych płaszczyznach, umieszczono misterne motywy roślinne. Najpiękniejsze są triforia ustawione w kilku rzędach jedne pod drugimi.
Idziemy więc przez Thamel, kathmandczycy otwierają swoje sklepiki, wiozą motorikszami towar. Na stoliczkach wystawione mięso – tak, prawdziwe mięsko, wielkie czerwone kawały wołowiny. To już nie wegetariańskie Indie czy Iran z okropną mortadelą! Sklepiki są niewielkie, ot, kilka metrów kwadratowych z towarem zapychającym podłogę, ladę i półki aż pod sufit. W tych miłych sklepikach możemy sobie kupić "normalny" europejski chlebek, nie żadne tam chapati, możemy kupić półlitrowe mleko UHT w kartonie, oczywiście są ogórki i nieco tańsze pomidory. Warto się przyjrzeć portalom tych sklepów i magazynów. To ciągi podwójnych drzwi ustawionych gęsto przy sobie. Takie zamknięcie zapewnia utrzymanie ciepła podczas mroźnych zim.
Mijamy Chhetrapati Chowk, idziemy dalej. Co i rusz spotykamy świątyńkę, czasem wielkości sporej budy dla psa, czasem wielkości kiosku. Ale w każdym przypadku w ich ciemnym wnętrzu kryje się jakieś bóstwo, palą się świeczki, a rzeźbione obramowane wejścia są zawsze piękne. Trafia się nam również przenośna świątyńka na drągach! Pewnie jest noszona podczas procesji podobnych do naszego Bożego Ciała. Nepalka podeszła właśnie do tej ruchomej kapliczki, kłania się i modli.
A oto i królewski plac Durbar! Robi się gwarno i kolorowo. Już, już chcemy podejść do pierwszej świątyni, gdy zbliża się do nas miła nepalska para. Uśmiechają się, są bardzo uprzejmi. Tylko dlaczego chcą, abyśmy zapłacili po 200 rupii za wstęp na plac!? Wrrrrrr! No, dobrze, płacimy w budce frycowe. Później zorientowaliśmy się, że wchodząc na plac z innej, niż Thamel strony można uniknąć płacenia. Zresztą... nie żal tych pieniędzy, jeśli wziąć pod uwagę nagromadzenie zabytkowych świątyń na tej niewielkiej przestrzeni. Bo wyobraźcie sobie, że kościoły z całego Krakowa zgromadzono na rynku!
Durbar jest zupełnie inny niż Khajuraho. Tu jest bardziej kolorowo, świątynie są w różnych stylach. I przede wszystkim to miejsce jest takie żyjące, to nie skansen! Najbliższa ze świątyń to Narayam; ma trzy dachy w stylu "chińskim", ustawiona jest na czterech ceglanych stopniach. Grupa dzieciaczków bawi się wskakując i zeskakując ze schodów. Później chętnie pozują mi do zdjęcia.
Plac otoczony jest zabytkowymi kamienicami. Mój boże, przecież tu wszystko jest zabytkowe! Patrzę na najbliższy dom a moje oczy tak się cieszą! Najbardziej podobają mi się ozdobione drewnianą supraportą drzwi, które wraz z oknem powyżej i jego rzeźbionym paneau stanowią niezwykłą całość. Między buddyjskimi symbolami kryje się Budda i wielorękie postacie bogów.
Między świątyniami rozłożyli się sprzedawcy, mężczyźni w znoszonych marynarkach założyli sobie wełniane narciarskie czapeczki, kobiety w kolorowych spódnicach i bluzkach mają chusty zabawnie położone na głowie. Przed nimi stoiska ze stosami barwnych kwiatowych girland, są też kosze z rybkami wielkości szprotek, czosnkiem, w jutowych workach czerwienią się piekielnie ostre papryczki, arbuzy, obok jakieś warzywne wiórka i przyprawy...
A oto mała kamienna świątynia z kamienną kopułą. Poniżej kopuły – dwa dachy, z których niższy podparty drewnianymi słupami. Przed budynkiem posąg Garudy, teraz, po trzech tygodniach trampingu potrafię go rozpoznać bez trudu! W niszy świątynnego muru posąg Ganeśi wyrzeźbiony z piaskowca.
Duża świątynia obok – to Maju Dewal. Przed wejściem rozsiadły się przekupki handlujące kwiatami i darami dla bogów, wstępu do środka strzegą mosiężne lwy. Parter pozbawiony jest ścian, tworzy otwartą przestrzeń. Między kolumnami znajduje się sanktuarium, za żelaznym ogrodzeniem z kilkoma dzwonkami ustawiony jest posąg boga. Bóg wymazany jest bordową i czarną farbą, a twarz oblepioną ma ciastem. Przed pomnikiem sporo zapalonych świec, światło rozprasza półmrok. Kapłan, czy też mnich ubrany w stożkowatą czapeczkę siedzi zamyślony w kąciku. Jakaś kobieta wchodzi za płotek, podchodzi do pomnika i zakłada nań kolejną girlandę z kwiatów. Wychodzimy. Na zewnątrz, przed świątynią siedzi szczur mosiężny z dzwonkiem na szyi – to wierzchowiec Ganeśi. To nic, że przypomina prosiaka, ma przecież pazurki nie jakieś racice.
Przystajemy na chwilę przed pomalowanym na czerwono domem. Wejścia pilnują dwa białe kamienne lwy. Nad bramą kolorowy panel z rzeźbami i wymalowanymi powyżej oczami Buddy. Obok niewielka świątynia z sikharą i amalaką. Pod okapem przysiadło trzech mężczyzn, rozmawiają sobie; obok krawiec rozłożył się ze swą maszyną "Tailor". Dobra angielska marka. Sprzedałby ją facet na Allegro zarobiłby majątek! Jak ja lubię takie obrazki!
Wychodzimy powtórnie na Plac Durbar. Na wprost maleńka świątynia z białą sikharą. Pomiędzy świątyniami kręci się święty Mikołaj. No... taki zwyczajny, w czerwonym płaszczu, szpiczastej czapie i siwą brodą. Pewnie też na wycieczce, bo bez wora z prezentami.
Plac Durbar kończy się właściwie w tym miejscu tworząc ulicę przechodzącą w dalszym ciągu w plac Makhan Tole. W oddali widać jeszcze kilka świątyń, zwiedzania, więc będzie sporo. Opisów zresztą też! Trudno i darmo! Męczyłem się ja, czytelnik też się może pomęczyć;-) Póki co, muszę przesunąć świętą krowę zagradzającą przejście. A nastąp się!
Przed XVI-wieczną świątynią Dźagannath zebrało się sporo ludzi, powód jest oczywisty – składają pokłon wielkiemu kolorowemu Wisznu, ustawionemu przed świątynią. Posąg przypomina mi tamte – z Kunmingu w Yunnanie.
A tu – kamienna świątynia Kakeśwar z dwiema kopułami, odgrodzona jest balustradkami – jest wciąż używana do modłów – Nepalka w czerwonej sukni właśnie wchodzi do wnętrza. Na frontonie widać piękne nisze z bogami okolone kwiatowymi reliefami.
 |
|
Ale muszę teraz opowiedzieć o kolumnie Pratapa Malli. Otóż dziwnym zwyczajem w newarskich stolicach królowie lubili sobie stawiać kolumny ze swymi podobiznami. Umieszczali je przed oknem swych sypialni w królewskim pałacu. Kolumna, obok której już kilka razy przechodziliśmy powstała w 1670 roku. Na jej szczycie umieszczono posąg króla w towarzystwie kobry zwisającej mu niebezpiecznie nad głową. Z drugiej strony... hm, ta kobra może służyć królowi do odstraszania wrogów! Aby król się nie zanudził siedząc tak bezczynnie na kolumnie – dołożono mu dwie żony, pięciu synów. Lekka przesada, nieprawdaż? Głowica kolumny ozdobiona jest ponadto czterema słoniami i czterema lwami.
Między kolumną a wejściem do królewskiego pałacu Hanuman Dhoka znajduje się wspaniała świątynia Dźagannath. Bardzo stara, bo pochodząca z drugiej połowy XVI wieku jest być może dziełem króla Mahendry Malli. Sławę jej przyniosły liczne rzeźby erotyczne umieszczone na belkach podtrzymujących trzy dachy. Ale nie tylko erotyka tych rzeźb się liczy! Drewno jest ciemne, niekiedy rozeschnięte, z głębokimi pęknięciami. Liczne są pary bogów, ich dłonie i nogi ustawione są w różnych pozach. Mamy również przedstawione dość schematycznie (by nie rzec toporne) pary i trójki mieszane podczas miłosnych zmagań. Jest więc i seks klasyczny i pani zaatakowana z dwóch stron jednocześnie. Jest i przemoc domowa: ona z ręką zanurzoną w garnku, spódnicę ma opuszczoną, on z tyłu dobrał się i przeszkadza w przygotowywaniu obiadu. A dalej scenka zazdrości: pan zajął się panią, przyszła akurat sąsiadka lub prawowita małżonka i okłada go pięścią po plecach. Jest i czwórka, w tym jedna pani – to już orgia niby! Są także spokojniejsze obrazki. Ot choćby pani rewanżująca się dwóm panom. Natomiast postacie bogów przedstawione są z większą pieczołowitością. Na stopniach prowadzących do świątyni spostrzegawczy turysta dostrzeże nepalskie napisy wykute w kamieniu.
Na schodach między świątyniami (ha ha, schodach! – stopnie mają po 50 cm wysokości...) rozsiadły się Nepalki w kolorowych spódnicach. Właściwie piknik sobie zrobiły! Siedzą, jedzą, a teraz nawet sobie podśpiewują... Jakież to miłe dla oka i ucha!
I kolejna świątynia Indrapur z lingamem wewnątrz. Tu fallus zamieniony w złoty pomnik z 4 głowami Interesujące, prawda?
Wózek z parasolem opuszcza plac, kolorowe czapki ruszają za nim. My również – nie mamy zresztą wyboru, unoszeni wraz z tłumem. Na najbliższej uliczce udaje się nam wypełznąć z ludzkiego potoku. Przystajemy, a obok nas przemaszerowują Nepalczycy. Mężczyźni w czerwonych czapeczkach mają zatknięte za ucho zielone gałązki. Szkoda, że nie wiem, co symbolizują. Za czerwonymi czapeczkami podążają inne kolorowe grupy, potem reszta uczestników święta i zwykli gapie. Wreszcie robi się na tyle luzu na ulicy, że możemy ruszyć w stronę placu Durbar. Możemy, lecz nie ruszamy. Chłopak nas wciąga do bramy, chce nam koniecznie pokazać swój sklep. Wystarczyła nasza chwila nieuwagi, po prostu zatrzymaliśmy się przy szalach z napisem "100 rupies". Prawda, te wszystkie rozłożone na stoiskach towary, haftowane metalizowanymi nitkami materiały, ozdobione cekinami narzuty, barwne kilimy i wzorzyste dywany – to wszystko zachęca do oglądania i dotykania. Ale czy chłopak musi nas ciągnąć aż na drugie piętro? Idziemy po koślawych schodkach, jakieś ciemne zakamarki, słyszymy zgrzytanie klucza w zamku i w niewielkim magazynie zapala się światło. Siadamy na dywanach, czuję, że szybko stąd nie wyjdziemy. Sprzedawca zaczyna swój pokaz, niczym pamiętny Marokańczyk w Fezie. Rzuca pod nasze nogi kolejne materiały, narzuty i kapy. Po chwili piętrzy się przed nami barwny stos a Nepalczyk niezrażony naszą powściągliwością wciąż dokłada nowe dywaniki. Muszę przyznać, że są naprawdę śliczne. Tak chciałoby się wziąć coś ze sobą. Z uprzejmości pytamy o kilka cen, chwalimy jego sklep i zmykamy. "Sorry, my friend, my turyści niskobudżetowi"...
